Τι θα συνέβαινε αν μας μοίραζαν από ένα εκατομμύριο ευρώ
Τα ποσά που ξοδεύτηκαν για την αναζωογόνηση της παγκόσμιας οικονομίας κατά τους τελευταίους μήνες, είναι συγκλονιστικά. Υπολογίζονται σε 10 τρισεκατομμύρια δολάρια, αν αθροίσουμε την δημιουργία ρευστότητας από όλες τις Κεντρικές Τράπεζες. Υπερβαίνουν τα έσοδα που εισπράττουν οι κυβερνήσεις από φόρους. Παρόλα αυτά τα αποτελέσματα δεν είναι ενθαρρυντικά.
Εάν μπόρεσαν να δαπανήσουν τόσα τρισεκατομμύρια χωρίς ιδιαίτερο αποτέλεσμα, γιατί να μην αυξήσουν το ποσό στα 100 τρισεκατομμύρια δολάρια ή 1.000 τρισεκατομμύρια δολάρια; Γιατί να μην τυπώσουν τόσο ώστε να μετατρέψουν τον καθένα μας σε εκατομμυριούχο; Πλέον το helicopter money δεν συζητιέται ως υπόθεση εργασίας μεταξύ γραφικών συνομωσιολόγων. Άραγε τι επίπτωση θα είχε η εκτεταμένη χρήση του;
Ας υποθέσουμε ότι αύριο αποφασίζει η ΕΚΤ να δώσει από ένα ανοικτό δάνειο, με λήξη 30 ετών και 0% επιτόκιο, σε κάθε Έλληνα πολίτη, αξίας ενός εκατομμυρίου ευρώ.
Ξαφνικά όλοι θα αισθανθούν πλούσιοι. Οι περισσότεροι θα παραιτηθούν από τη δουλειά τους. Θα σταματήσουν να ξυπνάνε χαράματα για να μην τους βγαίνει το λάδι, να ανέχονται τις ιδιοτροπίες του αφεντικού και τις δολοπλοκίες των συναδέλφων. Θα αρχίσουν να ταξιδεύουν, θα πηγαίνουν σε ωραία εστιατόρια. Να χαζεύουν όλη ημέρα στην τηλεόραση, στο Facebook, στο playstation, στο καφενείο, στην αιώρα. Για ποιο λόγο να εργάζονται αφού μπορούν να περάσουν όλη την υπόλοιπη ζωή τους σε αργία;
Τότε όμως η κοινωνία θα παραλύσει. Εφόσον ελάχιστοι θα είναι οι χομπίστες που θα θέλουν να εργαστούν, τα αγαθά και οι υπηρεσίες θα παύσουν να προσφέρονται. Δεν θα υπάρχει αγρότης να καλλιεργήσει, οδηγός να τα μεταφέρει, φούρναρης να ζυμώσει. Δεν θα υπάρχουν υπάλληλοι στο σούπερ μάρκετ να ψωνίζουμε, γιατροί και νοσηλευτές να μας περιθάλψουν, αν πάθουμε κάτι.
Ένα προνόμιο που το μοιράζονται όλοι, παύει να είναι προνόμιο. Αν όλοι αποφασίσουν να ταξιδέψουν ταυτόχρονα, με το αυτοκίνητο, το αεροπλάνο, το πλοίο, κανείς δεν θα μπορέσει να κυκλοφορήσει. Σε αυτή την νέα κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα, ο σπάνιος πόρος δεν θα είναι τα χαρτονομίσματα. Θα είναι η ανθρώπινη εργασία. Η τιμή θα δεν αποτελεί πια πρόβλημα. Το πρόβλημα δεν είναι πλέον η έλλειψη των χρημάτων, αλλά το αντίθετο. Θα κυκλοφορούσαν σε άφθονες ποσότητες προκαλώντας την απαξίωση του.
Αν θελήσεις να αγοράσεις ένα καλύτερο σπίτι, θα διαπιστώσεις με έκπληξη ότι δεν μπορείς να το αποκτήσεις, γιατί θα έχει εκτοξευτεί η τιμή του. Ο ιδιοκτήτης δεν θα έχει το κίνητρο να το πουλήσει στην παλιά του αξία. Επιπλέον θα έχει υψηλές προσφορές από άλλους που είχαν την ίδια ιδέα με εσένα. Ένα σπίτι, ένα οικόπεδο έχει αξία. Είναι σπάνιο, έχει χρησιμότητα. Αυτό που αλλάζει είναι η αποτίμηση του σε ευρώ. Το σπίτι δεν αλλάζει αξία. Το ευρώ αλλάζει.
Πρόκειται για το σημείο που το όνειρο μετατρέπεται σε εφιάλτη. Θα είμαστε πρόθυμοι να δώσουμε 1.000 ευρώ στον μανάβη για ένα κιλό ντομάτες και 10.000 ευρώ στον κρεοπώλη για ένα κιλό κιμά. Αλλιώς θα πεθάνουμε από την πείνα. Κι επειδή θα είναι λίγα τα εμπορεύματα και ακόμη πιο λίγοι οι μανάβηδες που θα ανοίξουν το μαγαζί τους (ακόμα και αν υποθέσουμε πως θα βρουν αγρότες να τους διαθέσουν τα προϊόντα τους), η ζήτηση θα είναι τόσο μεγάλη, που ο τελευταίος στην ουρά θα ψωνίζει πιο ακριβά από τον πρώτο.
Ο πληθωρισμός στη σημερινή εποχή δεν εξαρτάται ούτε από την ποσότητα του χαρτιού που κυκλοφορεί, ούτε από τα επιτόκια. Επηρεάζεται κυρίως από τη διοχέτευση πιστώσεων. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 αρκετοί οικονομολόγοι παρατήρησαν ότι μια κρίση υπερπληθωρισμού έχει παρόμοιες επιπτώσεις με έναν πόλεμο. Σπέρνει τον φόβο και τη σύγχυση, δημιουργεί πρόσφυγες και προκαλεί απώλειες ζωών.
Κάπου εδώ την λύση την δίνει ο καπιταλισμός. Σου λέει ότι για να λειτουργεί μια κοινωνία, για να έχουν κίνητρο οι άνθρωποι να σηκωθούν από το ζεστό πάπλωμα το πρωί, πρέπει να υπάρχουν ανισότητες και φτωχοί. Εκείνοι που έχουν λιγότερα να επιδιώκουν να φτάσουν εκείνους που έχουν περισσότερα. Κάποιοι μάλιστα από τους μη προνομιούχους να είναι στο όριο της επιβίωσης. Να έχουν τόσο λίγα ώστε να καταδέχονται να κάνουν ανθυγιεινές και απεχθείς δουλειές.
Εναλλακτικά, ως ιδανική λύση προτείνεται από ρομαντικούς ο κολεκτιβισμός. Όλοι θα έχουμε το ίδιο βιοτικό επίπεδο, και όλοι κάνουμε τις ίδιες εργασίες, ώστε να μην νοείται διάκριση «αξιοπρεπών» και «μη αξιοπρεπών» εργασιών. Όλοι θα καθαρίζουν εκ περιτροπής την τουαλέτα. Σήμερα ο Νίκος, αύριο η Μαρία, μεθαύριο ο Σπύρος. Αργά ή γρήγορα όμως θα ανακύψει ένα ζήτημα: Τι κάνουμε όταν κάποιος αρνηθεί να εκτελέσει τη δουλειά που του αναλογεί; Τι γίνεται αν ο Νίκος πει «σιγά μην καθαρίσω εγώ το βόθρο».
Στις κοινωνίες ένα ποσοστό άεργων ενοχλεί, αλλά είναι οικονομικά ανεκτό. Υπάρχει όμως η περίπτωση την συμπεριφορά του Νίκου να την μιμηθούν κι άλλοι. Κανείς να μη καταδέχεται να λερωθεί. Τότε η κοινωνία θα σαπίσει από την βρώμα. Κυριολεκτικά και μεταφορικά. Είναι η στιγμή που καταλύεται η διαχωριστική γραμμή, ανάμεσα στην φαντασίωση και τον ρεαλισμό.
Ο σοσιαλισμός επιχειρεί να λύσει το πρόβλημα υποχρεώνοντας τον Νίκο να εισφέρει το μερίδιο εργασίας που του αναλογεί. Πώς; Με τη βία της κρατικής εξουσίας. Θεωρεί πως ο κρατικός εξαναγκασμός προς το κοινό καλό είναι ηθικά προτιμότερος από τον οικονομικό καταναγκασμό του καπιταλισμού, όπου ο φτωχός παίρνει ένα μικρό μισθό για να καθαρίζει την τουαλέτα των πλούσιων.
Τελικά τι είναι προτιμότερο; Η άμεση φυσική βία ή η έμμεση της ανέχειας και της ανισότητας; Ακριβώς σε αυτό το ερώτημα μπορεί να αναχθεί μεγάλο μέρος της διαφοράς των δύο συστημάτων.
euro2day.gr